Ankara Üniversitesi Kamu Maliyesi Konu 1. Tanıtım ve İlkeler, Devletin İktisadi Yaşama Müdahalesi

[Zeynepbuhan]

DEVLETİN İKTİSADİ YAŞAMA MÜDAHALE AARAÇLARI

• istikrar
  
• istihdam
  
• Büyüme/kalkınma
  
• Gelir dağılımı
  

İstikrar

 

Devlet, iktisadi yaşama istikrar sağlamak amacı ile müdahale etmektedir. 
Günümüzde istikrarın sağlanması, daha çok fiyat istikrarın sağlanması ile birlikte değerlendirilmektedir.
Bu ise enflasyonla mücadele politikasına karşılık gelmektedir.

İstihdam

İstihdamın sağlaması amacında, emeğin istihdamının sağlanması öncelikle olmakla birlikte bütün üretim faktörlerinin istihdamının sağlanması önem kazanmaktadır.
Örneğin işsizlik oranlarının düşürülmesi devletin iktisadi yaşama müdahale nedenidir. 

Büyüme ve Kalkınma 
Büyüme gayrisafi hasılada bir önceki yıla göre reel artıştır. Buna karşılık kalkınma ise gayrisafi hasılanın unsurlarındaki değişimdir.
Örneğin tarım ekonomisinden sanayi üretimine geçiş kalkınmadır. Devlet, büyümeyi ve kalkınmayı sağlamak için iktisadi yaşama müdahale etmektedir.

Gelir Dağılımının Sağlanması 
Devletin iktisadi yaşama müdahale amaçlarından birisi de gelir dağılımını sağlama amacıdır. Bir toplumda gelir dağılımının adil olup olmadığını ölçme yöntemlerinden birisi Gini katsayısıdır. Gelir dağılımının nasıl sağlanması gerektiği konusu, devletin iktisadi yaşama müdahale konusunun en tartışmalı alanlarından birisidir.

DEVLETİN İKTİSADİ YAŞAMA MÜDAHALE ARAÇLARI 

• Para politikası 
  
• Maliye politikası 
  
• Diğer
  

Para Politikası 
Devlet iktisadi yaşama, para arzı büyüklüğünü belirleyerek müdahale etmektedir. Bunun için para politikası enstrümanlarını kullanmaktadır. 

Maliye Politikası
Devlet aşağıdaki maliye politikası enstrümanları ile iktisadi yaşama müdahale etmektedir.

Kamu harcamaları
Vergiler
Borçlanma

Diğer Yöntemler
Devletin kamu iktisadi kamu teşebbüsleri aracılığıyla doğrudan üretimde bulunması diğer bir müdahale yöntemidir.

Örneğin Cumhuriyetin kurulmasından sonra SÜMERBANK uzun yıllar, büyüme ve kalkınmasının sağlanması ya da gelir dağılımının sağlanması için bir araç olarak kullanılmıştır.

Richard A. Musgrave
1959 yılında Richard A. Musgrave devletin ekonomik sistemde görevlerini 3 başlıkta ifade etmiştir. Bunlar aşağıdaki gibidir.
- Kaynak Dağılımında (Tahsisinde) Etkinliğin Sağlanması
- Gelir Dağılımında Adaletin Sağlanması
- Ekonomik İstikrarın Sağlanması
Bugün bir çok kamu ekonomisi/ maliyesi kitabında, devletin iktisadi yaşama müdahalesi bu sınıflandırma temelinde açıklanmaktadır.